2025 оны долоодугаар сарын 31-ний өдөр Камчаткийн хойгт болсон хүчтэй газар хөдлөлтийн улмаас дэлхийн хэд хэдэн улс цунамийн түгшүүр зарлаж, сая сая иргэдээ нүүлгэн шилжүүлэв. Япон улс хоёр сая орчим хүнийг, Чили улс 1.4 сая хүнийг аюулгүй бүс рүү нүүлгэж, олон улсын хэмжээнд томоохон гамшигт хариу арга хэмжээ авсан нь энэ байлаа.
Давалгаа Номхон далайг хэрэн тархав
Цунамийн давлагаа 1.3 метр өндөртэйгөөр Эквадорын эрэгт хүрч, газар хөдлөлтөөс үүдэлтэй “урт” давлагаа олон мянган километр зам туулсан нь дэлхийн олон бүс нутагт аюулын түвшин нэмэгдэх шалтгаан болов. Цунами нь ердийн далайн давалгаанаас ялгаатайгаар далайн ёроолын хөдлөлтөөс үүсдэг тул эргийн бүсийг бүхэлд нь усанд автуулж болзошгүй байдаг.
Япон: Цөмийн станцын хамгаалалт нэмэгдэв
Японы эрх баригчид Номхон далайн эргийн бүсүүдэд байрлах 220 гаруй хот, суурингаас хоёр сая шахам хүнийг нүүлгэн шилжүүлж, галт тэрэгний хөдөлгөөнийг түр зогсоож, нисэх онгоцны буудлыг хаах зэрэг арга хэмжээг шуурхай авсан байна. Токио, Хоккайдо зэрэг хотуудад 20-30 см-ийн өндөртэй давалгаанууд бүртгэгдсэн. Фүкүшимагийн АЦС-ийн ажилтнуудыг нүүлгэн шилжүүлсэн боловч ямар нэг доголдол гараагүй гэдгийг мэдээлэв.
Түүнчлэн Японы “Nissan” компани болон “Seven-Eleven” сүлжээ дэлгүүрүүд зарим бүс нутаг дахь салбаруудын үйл ажиллагааг түр зогсоосон. Миэ мужид 58 настай эмэгтэй авто ослоор амиа алдсан харамсалтай хэрэг гарчээ.
Хавай болон АНУ-ын баруун эрэг: Бодит давалгаа хүрэв
АНУ-ын Хавайд цунамийн анхааруулга хүчин төгөлдөр болж, иргэдийг өндөрлөг газарт нүүхийг зөвлөсөн. Хонолулугийн шатахуун түгээх станцууд дээр урт дараалал үүсэж, замын хөдөлгөөн гацаанд оржээ. Хавайн Биг Айландад хоёр метр хүртэл давлагаа бүртгэгдсэн бөгөөд зарим боомт, нислэгүүдийг хаажээ. Захирагч Жош Грин “ноцтой уршиг дагуулсан давалгаа хараахан ажиглагдаагүй” гэж мэдэгдсэн ч аюул бүрэн арилаагүйг анхааруулсан байна.
Цунамийн давалгаа АНУ-ын эх газрын зарим бүс рүү хүрсэн. Калифорнийн Кресент-Сити, Арена-Коув зэрэг хотод 0.5–1.1 метрийн давалгаа бүртгэгдсэн ч аюулын түвшинг удалгүй бууруулж, зарим газарт цуцлав. Мөн Гуам, Канад зэрэг улсад ч сэрэмжлүүлэг түр хугацаанд хүчинтэй байжээ.
Өмнөд Америк болон Номхон далайн орнууд: Масс нүүлгэн шилжүүлэлт
Колумб, Перу зэрэг улс эргийн бүсүүдэд иргэдээ нүүлгэн шилжүүлсэн. Эквадорын эрэгт 1.3 метрийн өндөртэй цунамийн давлагаа хүрч, олон боомт түр хугацаагаар хаагдсан. Цунамийн анхааруулгыг Европын орнуудын орон нутгийн цагаар шөнийн цагаар цуцалжээ.
Номхон далайн арлын улс орнууд болох Фижи, Самоа, Тонга зэрэг улс оршин суугчдад далайн эргээс хол байх, нүүлгэн шилжүүлэх маршрутаа мэдэж байхыг сануулсан ч нүүлгэх шийдвэр шууд гаргаагүй байна.
Төв Азийн болон Зүүн Азийн анхааруулга
АНУ-ын цаг уур, тэнгисийн байгууллага Папуа Шинэ Гвиней, Соломоны арлууд болон Вануатуд цунамийн сэрэмжлүүлэг гаргасан. Индонез Папуа арал дээр нүүлгэн шилжүүлэх ажиллагаа эхлүүлсэн бол Хятадын Шанхай зэрэг бүс нутагт гарсан сэрэмжлүүлэг удалгүй цуцлагджээ.
Эрх баригчид олон улсад гарсан сэрэмжлүүлгүүдийг дараа нь бууруулсан ч хүчтэй урсгал, давалгаа хэдэн өдөр үргэлжилж болзошгүйг анхааруулсаар байна. Ийм гамшигт нөхцөлд хүн амын хамгаалалт, урьдчилсан төлөвлөлт, мэдээллийн шуурхай байдал хамгийн чухал байгааг тус үйл явдал дахин санууллаа.
