Монгол Улсын хөгжлийн урт хугацааны баримт бичиг “Алсын хараа-2050” болон Засгийн газрын 2024–2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт Туул голын усан цогцолбор барих зорилтыг тусгасан. Ингэснээр нийслэл болон ойролцоох суурингуудын унд, үйлдвэрлэлийн усны баталгааг төрийн түвшинд шийдэх стратегийн төсөл гэж үзэж байна.
Яагаад энэ төсөл зайлшгүй хэрэгтэй вэ?
Мэргэжлийн байгууллагын тооцоогоор:
- 2023 он
- Хүн ам: 1.7 сая орчим
- Өдөр тутмын усны хэрэглээ: 160.2 мянган м³
- 2040 он (таамаг)
- Хүн ам: 2.1 сая
- Өдөр тутмын усны хэрэглээ: 772.4 мянган м³
Хэрэв ийм өсөлтөд бэлтгэлгүй байвал газрын доорх усны түвшин огцом буурах, нөөц дуусах, улмаар ундны усны хомсдол үүсэх өндөр эрсдэлтэй гэж мэргэжилтнүүд анхааруулдаг. Тиймээс төслийн үндсэн зорилго нь Улаанбаатар болон дагуул хотуудын усан хангамжийг урт хугацаанд найдвартай байлгаж, гадаргын ба газрын доорх усны нөөцийг зэрэг хамгаалж, нэмэгдүүлэхэд оршино.
“Туул усан цогцолбор” ямар объектуудтай байх вэ?
Урьдчилсан техник-эдийн засгийн үндэслэлд (ТЭЗҮ) тусгагдсанаар цогцолбор дараах үндсэн байгууламжаас бүрдэнэ.
- Ус хуримтлуулах боомт, далан
- Хуримтлуулах багтаамж: 50–100 сая м³
- Далангийн урт: 685.15 м
- Далангийн өндөр: 35.8 м
- Ус дамжуулах үндсэн болон салаа шугам сүлжээ
- Усыг цэвэршүүлж, стандартад нийцүүлэх цэвэршүүлэх байгууламж
- Усны уналтыг ашиглан эрчим хүч гаргах бага оврын усан цахилгаан станц
Төслийг 2025–2032 оны хооронд үе шаттайгаар хэрэгжүүлэхээр төлөвлөсөн бөгөөд барилга, угсралтын явцад инженерийн дэд бүтэц, хамгаалалтын бүс, хяналтын систем зэрэг дагалдах ажлууд ч хийгдэнэ.
Олон улсын хамтын ажиллагаа
Усны газар болон нийслэлийн холбогдох байгууллагууд 2024 оноос эхлэн Бүгд Найрамдах Энэтхэг Улсын KPIL (Kalpataru Projects International Limited) компанитай түншлэн ажиллаж байна. Эхний шатанд нарийвчилсан ТЭЗҮ боловсруулах, байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үнэлгээ хийх, инженер-геологийн судалгаа гүйцэтгэх зэрэг бэлтгэл ажлыг хамтран хэрэгжүүлж байгаа юм.
Төслийн гол үр нөлөө
“Туул усан цогцолбор” хэрэгжсэнээр дараах чиглэлээр бодит өөрчлөлт авчрахыг зорьж байна.
- Ус хангамж нэмэгдүүлнэ. Туул голын урсацыг улирлын онцлогоос хамааран зохицуулж, Улаанбаатар хотын төвлөрсөн усан хангамжийг тогтворжуулна.
- Дагуул хот, том үйлдвэрүүдийн усыг шийднэ. Нийслэл орчмын шинэ суурьшлын бүс, аж үйлдвэрийн парк, томоохон обьектуудыг нэг эх үүсвэрээс хангах боломж бүрдэнэ.
- Усны чанар сайжирна. Орчин үеийн цэвэршүүлэх байгууламжийн тусламжтайгаар ундны болон үйлдвэрлэлийн усны стандартыг хангана.
- Сэргээгдэх эрчим хүч бий болгоно. Бага оврын усан цахилгаан станцаар дамжуулан усны энергийг ашиглаж, эрчим хүчний сүлжээнд нэмэлт эх үүсвэр нийлүүлнэ.
- Экосистемийг хамгаална. Туул голын сав газрын усны горим тэнцвэржиж, үерийн аюул буурч, голын дагуух экосистем сэргээн сэргэх нөхцөл бүрдэнэ.
- Иргэдийн аюулгүй орчныг дэмжинэ. Ундны усны баталгаатай эх үүсвэр, үер усны эрсдэл багатай орчин нь нийслэлчүүдийн эрүүл, амар тайван амьдралд шууд хувь нэмэр оруулна.
