Ардчилсан нам шинэ удирдлага болон шинэчлэгдсэн дүрмийг баталлаа, гэхдээ Улсын дээд шүүхээс бүртгэл хийж баталгаажуулснаас хамааралтай үйл явц хэрэгжинэ. Улс төрийн намын тухай шинэчлэгдсэн хуулийн дагуу МАН, АН болон бусад Монголын улс төрийн намууд 2025 оны 12 дугаар сарын 31-ны дотор Их хурлаа хийж, бүтэц зохион байгуулалтаа шинэчлэх хугацаатай тулгарч байна. Гэвч одоогоор МАН уг үйл явцыг хүлээгдэж байна.
МАН-ын даргын сонголт – намрын гол сэдэв
Сүүлийн үед МАН-ын Их хурал дээр хэн намын дарга болох нь хамгийн том маргаан, хүлээлт үүсгэж, улс төрийн гол анхаарал татах сэдэв болоод байна. УИХ-ын 2024 оны сонгуулиар намаа удирдаж оролцсон Л.Оюун-Эрдэнэ Ерөнхий сайдын албан тушаалаас огцорсноор гүйцэтгэх засаглалын удирдлагын “жагсаал” орхисон байдалтай болжээ. Иймд улс төрийн намын хуулийг хэрэгжүүлэх шаардлага, улс төрийн нөхцөл байдлаас үүдэн МАН-ын даргыг энэ намар заавал тодруулах шаардлага тулгарч байна.
- Аймаг, дүүргийн намын хороодын дарга нарын нөлөө МАН есдүгээр сарын сүүлээр Бага хурал зарлаж, аравдугаар сард Их хурал хийж, намын даргыг сонгох төлөвтэй байна. МАН-ын дүрмийн 17.4.3-т “Их хурал намын даргыг сонгох эрхтэй” гэж заасан. Их хурлын гишүүдийг 21 аймаг, Нийслэлийн МАН-ын хороодоос тодруулдаг бөгөөд Нийслэлийн МАН-ын хороог Х.Нямбаатар удирддаг. 2024 оны УИХ-ын сонгуулийн дараа орон нутгийн намын хороод Л.Оюун-Эрдэнийн нөлөөний дор бүрэлдсэн гэж үзэж болно.
Нэр дэвшигчдийн өрсөлдөөн
Ерөнхий сайд Г.Занданшатарыг намын даргад нэр дэвшүүлэх нь тодорхой харагдаж байна. Түүний эсрэг УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан өрсөлдөх нь тодорхой болжээ. Ингэснээр Л.Оюун-Эрдэнэ Д.Амарбаясгаланг, Ерөнхийлөгч Г.Занданшатарыг МАН-ын даргад дэмжих байдал бий болж байна.
Дотоодын хүч, өрсөлдөөн
МАН-ын нөлөөг нэг талаас Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх, нөгөө талаас Засгийн газраа унагаж, огцорсон ч намын тамгыг атгасан Л.Оюун-Эрдэнэд хуваарилж болно. Энэ хоёр хүчний өрсөлдөөн МАН дотор хурцадмал байдалтай явагдаж байна.
- Л.Оюун-Эрдэнийн тал: Д.Амарбаясгалан, Х.Нямбаатар нар түүний талын “хөл” болж, Их хурал дээр санал цуглуулах ажиллагааг удирдах төлөвтэй байна.
- Г.Занданшатарыг дэмжигчид: Засгийн газарт ажилладаг сайд нар түүний талын төлөөлөгчдийг Их хуралд авчирч, дэмжих чиглэлд ажиллана.
Их хурлын бүрэлдэхүүнийг аймаг, дүүргийн намын хороодын дарга нар тодруулдаг бөгөөд энэ нь талуудын хувьд гол анхаарал татах үйл явдал болж байна. Жишээ нь, Ховд аймгаас хэн ирэхийг аймгийн намын хорооны дарга Э.Болормаа тодорхойлдог бол Нийслэлийн хороог Х.Нямбаатар удирдаж, санал цуглуулах ажлыг хариуцна.
Л.Оюун-Эрдэнийн нэр хүнд ба Д.Амарбаясгаланы нөлөө
Л.Оюун-Эрдэнэ намын гишүүддээ албан тушаал, санхүүгийн дэмжлэг үзүүлээгүй, дэд сайдын албыг цомхотгож, намд орлого авчирдаг бүтцүүдийг танасан гэх шүүмжлэлд өртдөг. Харин Д.Амарбаясгалан МАН-ын генсек байхдаа ТӨХК-ийн дарга нарын томилгоо, олон талын нөлөөг хадгалж ирсэн бөгөөд Бага хурлын олон гишүүнийг өөрөө тавьсан гэдэг. Иймд Л.Оюун-Эрдэнийн тал Д.Амарбаясгалан, Х.Нямбаатарт найдаж, Их хурлын саналыг тэдний тусламжтайгаар цуглуулах төлөвтэй байна.
Улс төрийн тавилан ба ирээдүйн зорилго
Энэ удаагийн намын дарга 2027 оны Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн бэлтгэл, нэр дэвшигч тодруулах, ялалт ялагдалд хариуцлага хүлээх үүрэгтэй байх болно. 2027 оны дараа У.Хүрэлсүх намаа дахин авч, улс төрөө эрчимжүүлэх төлөвтэй гэж таамаглаж байна.
- Д.Амарбаясгалан дарга болвол хүчирхэг спикер хэвээр үлдэнэ, гэхдээ том зөрчил үүсгэхгүй.
- Г.Занданшатарыг дарга болгосон тохиолдолд Засгийн газар сулрах, Нийслэлийн Засаг дарга Х.Нямбаатарыг огцруулах магадлалтай.
Л.Оюун-Эрдэнэ одоогоор намаа тогтвортой авч явах төлөвлөгөөгүй бөгөөд Д.Амарбаясгаланг дарга болгох нь 2027 хүртэл МАН-д харьцангуй тайван байдал бий болгох магадлалтай. Гэхдээ шинэчлэгдсэн Их, Бага хурал ирээдүйн үйл явдлуудад том нөлөө үзүүлнэ. Хэрэв Л.Оюун-Эрдэнэ тамгыг Г.Занданшатарт алдвал Х.Нямбаатарыг хадгалахын тулд Д.Амарбаясгалантай хамтран ажиллахыг эрмэлзэж магадгүй. Харин 2027 оны дараа “Нэг үеийнхэн” санааг ашиглан улс төр рүү эргэн орох төлөв харагдаж байна.
